1. YAZARLAR

  2. Osman Öndeş

  3. Edirne’deki ünlü Gemi Modelcisi Cengiz Dumlupınar ve Denizcilik Müzelerindeki gemi modeli koleksiyonları
Osman Öndeş

Osman Öndeş

Gazeteci, Yazar
Yazarın Tüm Yazıları >

Edirne’deki ünlü Gemi Modelcisi Cengiz Dumlupınar ve Denizcilik Müzelerindeki gemi modeli koleksiyonları

A+A-

web-yakalama-11-5-2023-11910.jpeg

Osmanlı Devleti’nin son yıllarında İngiliz tersanelerine sipariş edilmiş gemilere ve yatlara ait sicil kayıtlarını inceliyordum. Bir sicil kaydının altında o geminin modeli yer alıyordu ve Gemi Modelcisi “Ahmet Cengiz Dumlupınar” yazılıydı. Mutlu oldum ve haliyle merak ettim. Bir süre sonra Ahmet Cengiz Dumlupınar Bey’e ulaşmayı başardım. Aslen Artvin - Hopa’lı iken İstanbul’a göç etmiş ve yıllar sonrasında torunlarından ayrı kalamadığı için onların yaşadıkları Edirne şehrine yerleşmiş.

web-yakalama-11-5-2023-11959.jpeg

Edirne’de gemi modelcisi olarak sabırla, iğneyle dokucasına gemi modelleri yapmaya devam ediyor. Çalıştığı mekana “Pınar Hobi Atölyesi” adını vermiş. Yaşamını şöyle anlattı; “Ben bir deniz aşığıyım. Yıllarca süren ticaret hayatımdan fırsatını ilk bulduğum anda terk ederek, çocukluğumdan beri meraklı olduğum gemi modelciliği hobimle uğraşmak maksadıyla İstanbul Bostancı’daki atölyemi 2004 yılında açtım. Torunlarımdan ayrı kalamadığım için Edirne'ye taşındım ve işime devam ediyorum. Aslen Artvin Hopalıyım. 1956 - 2015 arası İstanbul'da yaşadım. Bugüne kadar Osmanlı ve Türk donanmalarının, Seyri Sefain İdaresi, Şirketi Hayriye İdaresi, Türkiye Denizcilik İşletmeleri, Şehir Hatları gibi birçok gemicilik şirketinin gemilerinin modelini yapmaya çalıştım. Halen de bu uğraşıma devam ediyorum. Rahmi Koç Beyefendi benden Söğütlü Yatı’nın modelini rica etmişti. Birçok kanaldan dokümanlar topladım ve sonra bulduğum kırık dökük teknik çizimleri resimler ile bütünleştirerek AutoCAD'de çizdim. Bu arada RMK Marine'deki gemi mühendisi arkadaşlardan da yardım aldım. Daha sonra ortaya çıkardığım bu plandan modeli oluşturdum ve Rahmi Bey'e teslim ettim.”

web-yakalama-11-5-2023-111429.jpeg

Batı dünyasında askerî deniz müzelerinden ayrı olarak ticaret denizciliğine ait Denizcilik Müzeleri bulunmakta. Bu müzeler o Batı ülkelerinin deniz ticaretine verdiği önemi sergilemekte. Ayni zamanda bu bir kültür ve sanat anlayışı! Denizcilik Müzeleri ve bu müzelerdeki gemi modelleri konusunda yaptığım çalışmaları zamanla yayınlayacağım.

Arkas Holding’e ait İzmir Bornova’daki “Arkas Deniz Tarihi Merkezi” gerçek anlamda Türkiye’deki ilk ticaret denizcilik müzesi- “Arkas Maritime Museum”. Arkas Holding Yönetim Kurulu Başkanı ve Arkas Denizcilik Tarihi Kültür Merkezi Başkanı Lucien Arkas şöyle tanımlama yapmakta; “Deniz ve denizle ilgili her konu hayatım boyunca ilgimi çekmiştir. Yıllar önce bir sergide gördüğüm Gemi Modelcisi Engin Alsan’ın yaptığı HMS Victory isimli gemi maketi beni çok etkiledi. Böylece ilk gemi maketimin siparişini vermiş oldum. Zaman içinde tutkuya dönüşen bu ilgim 30 yılın sonunda beni tarihte izler bırakmış gemi maketlerinden oluşan bir koleksiyonun sahibi yaptı. Her biri usta ellerde şekillenen maketler, temsil ettikleri dönemin efsane gemilerine tekrar hayat verdi. Gemi modelcisi üstadlarımız Metin Gürkan, Bedri Selay, Ergin Bürge, Azmi Beydeş, Nezih Bekat, Alpay Türkekul, Coşkun Güreli ve Engin Alsan’a birkez daha teşekkürlerimi iletmek istiyorum. Yaptırdığımız maketleri zaman içinde Arkas Holding ve bağlı şirketlerde sergilemeye başlamıştık. Diğer taraftan da yeni maketler, gemi eskileri, deniz ve gemi resimleriyle koleksiyonu zenginleştirmeye devam ettik. Denizcilik mirasının yüzlerce yıllık tanıklarını somutlaştıran bu koleksiyonu, hem tarihe ışık tutmak hem de denizcilik sektöründeki gelişimi göstermek adına çok önemsiyorum. Bu nedenle, daha geniş bir kitleyle paylaşmak için bu koleksiyona özel bir yerde hayat vermek istedim. M.Ö. 1000 yılından günümüze uzanan süreci adeta yaşatan gemi modelleri ve tablolar ziyaret edenleri bir öyküden bir öyküye sürüklerken bir yandan da sanat, zanaat, yetenek ve sabrın ürettiği güzellikleri seyretme imkanı sunuyor. Tüm bu eserlerin “Arkas Deniz Tarihi Merkezi”nde hayat buluyor olmasından büyük bir mutluluk duyuyorum.” İstanbul - Tuzla’da İlker Meşe ve Feramuz Aşkın önderliğinde kurulmuş olan ve bütünüyle ticaret gemilerine ait örneklerden oluşan “İlkfer Denizcilik Müzesi” de gelecek nice yıllarda teşekkürle hatırlanacaktır.

National Maritime Museum- Greenwich Gemi Modeli Koleksiyonun kökenleri

Greenwich’deki National Maritime Museum - Ulusal Denizcilik Müzesi Gemi Modeli Koleksiyonun temeli, bir Naval Architect / Gemi Mimarı olan Sir Robert Seppings'in Somerset House'da ulusal gemi modelleri koleksiyonu kurduğu 19. yüzyılın başlarına dayanmaktadır. National Maritime Museum - Ulusal Denizcilik Müzesi 1934'te Parlamento Yasası ile kurulduğunda, Seppings'in koleksiyonu Müzeye devredildi ve Greenwich Hastane Koleksiyonu ve Mercury Koleksiyonu’ndan (Greenwich Hospital Collection ve Mercury Collection) gemi maketleriyle birleştirildi. O zamandan beri koleksiyon daha da büyüdü. Önemli satın almalar arasında R. C. Anderson Koleksiyonu ile Kraliyet Donanması, Kraliyet Birleşik Hizmetler Kurumu ve Bilim Müzesi koleksiyonları bulunmaktadır. Greenwich - Ulusal Denizcilik Müzesi'nin koleksiyonunda iki milyondan fazla nesne vardır ve bu da organizasyonun güvenilirliğini dünya çapında bir başarı olarak kanıtlamaktadır. Bu husus, geniş bir izleyici kitlesine hitap ettiği ve müzeyi ziyaret eden insanların ilgisini çekebilecek ve tatmin edebilecek gerekli nesnelere sahip olduğu için müzenin en önemli özelliklerinden biridir.