Türkiye Cumhuriyeti’ne intikal eden bazı tarihi gemiler sıradan sayılmış ve hizmet dışı bırakılmakla kalmamış, Maliye Bakanlığı’na devredilerek parçalanmasının ve bir tarihi emanetin yok edilmesinin nasıl bir vebal olduğu idrak da olunmamıştır.

Eski eserleri korumak, yaşatmak bir kültür işidir..

Bu nedenledir ki, asırlarca nice tarih ve kültür mirası eserler yok bahasına başka milletlere peşkeş çekilmiş ve “18 Mart 1915” tarihini bizlere birer gurur ve övünme kaynağı haline getirmiş olan Çanakkale Boğazı’nın iki yakasındaki top tabyaları hurdacılara satılmış,

Çanakkale Boğazı’ndan aşağılara mayın döşeyerek İtilaf Devletleri harp gemilerinin

batmasına, diğerlerinin kaçmasına neden olan komutanından ve erlerine kadar Nusret Mayın Gemisi, ve İstanbul’dan Çanakkale’ye Marmara Denizi’ndeki İngiliz denizaltısı tehditine

rağmen, mayın ikmali yapan komutanından ve erlerine kadar Selanik römorkörü, artık ve artık doğru hatırlanmalı, doğru anılmalı ve “Kahraman” dediğimizde, kahramanın sadece bir gemi değil, O’na anlam veren, komuta edenler oldukları da idrak edilmelidir.

O’nun adı “ Nusret” Diğerinin asıl adı “Selanik”. Ancak biz “Konca” diyeceğiz.

Bu belge çalışmam, birkaç senedir devam eden çok daha kesin bilgileri kapsamaktadır;

Günümüzde sıradan bazı gemiler müze gemi yapılırken, yakın tarihi yeniden ve dikkatle

okuyarak bir hata düzeltilmelidir. Özellikle okur-yazarlar belleklerinize lütfen artık kesin olarak kaydediniz;

Bu satırdan sonrasını merak etmezseniz, okumaya devam etmeyebilirsiniz.

Okumak ve merakınızı daha ayrıntınları ile gidermek isterseniz, buyurunuz okuyabilirsiniz; Selanik/Konca römorkörü hakkındaki bu çalışmam önceki bilgilerle yayınlanmıştı. Fakat yakın zamanda tanışmak imkanını bulduğum Dz. Kuv. K.’lığı Gölcük Tersanesi Komutanlarımızdan Y.Müh. E. Amiral Şevki Şekerefeli ’ye teşekkür ederek çalışmamı yeniden düzenledim ve çok önemli olan belgelerle karşılaştım.

Nakledeceğim belge çalışmam, ilk adı Selanik olan römorkörün tarihçesini arşiv esasına göre doğrulamak için yapılmıştır. Zira Selanik Römorkörü (Konca) hakkında internet üzerinde görülen anlatımların ve gazetelerde yer almış kuşkusuz iyi niyetli makalelerin hemen tamamı hatalıdır.

Gazeteler dahil, bazı yayınlarda, 18 Mart 1915 tarihini anmak amacıyla yer alan kısa veya ayrıntılı anlatımlarda da halen yanlışlar, hatalı kısımlar vardır.

“Gonca” diye bir deniz aracı YOK!

“Gonca” kelimesinin Konca” mayın gemisi ile hiçbir bağlantısı yoktur. 18 Mart 1915 tarihini yazan Nusret Mayın gemisine İstanbul’dan mayın ikmali yapan, o zamanki adıyla Selanik römorkörü “Selanik / Konca” nın adı hatalı ifade edilmiştir. Hangi metinde yeralıyor ise tarihe saygı adına düzeltilmesi beklenmelidir.

TDK - Türk Dil Kurumu Sözlüğü’ndeki anlamına ve açılımına göre;

“Gonca” kelimesi; Osmanlıca’da sıkça kullanılan Farsça kökenli bir kelimedir.

Gonca kelimesinin TDK sözlüğündeki anlamı şu şekildedir:

Henüz açılmamış veya açılmak üzere olan çiçek, tomurcuk.

Asıl adı “Selanik” iken, Türk Deniz Kuvvetleri bünyesinde 18 Mart 1915 tarihine kadar Çanakkale’de üstlendiği görevler dikkate alınarak “Aldanmaz Yiğit İşini İyi Bilen Yiğit Kurt Yiğit.” olarak “Konca” adı verilmiştir. Osmanlıca’da yaygın olarak kullanılmış Farsça kökenli bir kelimedir.

Deniz Mecmuası 1 Nisan 1935 tarih , Cilt 47, Sayı 336’da yer alan Vehbi Ziya Dümer imzalı 18 Mart 1915’e ait makalesinden ilgili bölümleri aktaracağım.

Vehbi Ziya Dümer 1935 yılına ait Deniz Mecmuası’ndaki makalesinin “ 18 Mart’a hazırlık”

bölümünde; Selanik mayın gemisi Kavaklar’da bulunan mayınlardan 24 tanesini Çanakkale’ye getirerek Nusret’e teslim etti” diye anlatmaktadır. Bu husus, 18 Mart 1915 tarihini doğru ifade etmek adına dikkatle kaydedilmelidir.

Tarihi gerçekler açısından Selanik römorkörünün başardığı görevler ihmal edilmiş ve sadece

Nusret Mayın gemisine odaklanılmıştır.

Selanik/ Konca’nın son yılları

..Ana Mayın Grup Komutanlığında bir tanesi akustik ve manyetik olmak üzere beş bölük, torpido izale atölyesi ve muhafız ve hizmet bölükleri vardı. Mayın gemileri de Yzb. Hakkı, Sivrihisar, Uyanık, Atak, Nusret ve Selanik ’ti.

• 1950 yılında “Konca” adı verildi. Borda numarası Y-1003 idi.
• Zaman içinde yardımcı gemiler statüsünde Y-1003 borda numarası ile Gölcük’te ve

Marmara ve Boğazlar Deniz Kolordu Komutanlığı bağlısı İstanbul Boğaz Komutanlığı emrinde 1960’lı yıllara kadar römorkör olarak personel taşıma hizmetlerinde kullanıldı.

• 1959 yılında personel taşıyıcı olarak tadil edildi. Bu tadil edildikten sonrasında teknik ölçüleri; Tam boy: 33.00 m., Genişlik: 6.00 mt., Derinlik: 3.60 m. ve Deplasmanı: 270 ton idi. Değiştirilen baş taraf ve kıç tarafa yolcu sıraları yerleştirilmiş, vasat kısmı sancak iskele geniş koridor halini almıştı. Bu yeni şekli ile 220 kişi taşıma kapasitesine sahipti.
• 1989 yılında kadrodışı ve Maliye Bakanlığı’na devredildi. Bu süreçte Başiskele’de bağlı kaldı.
• 1992 yılında gemi modelcisi Erol Ersan tarafından fark edildi ve kurtarılması amacıyla Rahmi Koç’a haber verdi.

Konca römorkörü Rahmi Koç tarafından sahiplendi ve 1993 Haziran'da restorasyon başladı. Eksper Fred Cousins gözetiminde gemiyi bitirdikten sonra içini Maltese Falcon yatının da iç dizaynı yapmış olan Ken Freivokh yaptı. Eylül 1997'de denize indirildi

Halen RMK Müzesi envanterinde yer alan müze gemilerden biri Selanik Römokörü’dür.

Müze’deki adı “Gonca Buharlı Gemisi’dir. Mevcut tanıtım metninin son bilgilere göre değiştirileceği bildirilmiştir. Bu römorkör RMK Müzesi’nde yeni bir tasarımla çok şık bir klasik yat halinde yaratılmıştır ki, artık Selanik römorkörü replikası değil, adı hatalı da olsa “Gonca” olması doğrudur. Zira artık Farsça

mânâsında belirtildiği üzere “Henüz açılmamış veya açılmak üzere olan çiçek, tomurcuk” gibidir.

Şimdi sıra “Kahraman dedikleri Nusret Mayın Gemisi’nde